Το νησί της Θάσου

Η Θάσος βρίσκεται στη βόρεια Ελλάδα, αντίκρυ από τις ακτές της Ανατολικής Μακεδονίας. Το μήκος των ακτών της φτάνει τα 115 χλμ. και η επιφάνεια του εδάφους της απλώνεται σε 378,84 τετρ. χλμ. Μια απόσταση 18 ναυτικών μιλίων τη χωρίζει από την Καβάλα και μόλις 6 μίλια από την Κεραμωτή και το Αεροδρόμιο της Καβάλας. Διοικητικά η Θάσος υπάγεται στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, ενώ στα όρια του νησιού εκτείνονται ο ομώνυμος δήμος και η ομώνυμη περιφερειακή ενότητα. Έδρα του νησιού είναι ο Λιμένας. Το νησί είναι κατάφυτο και η ξυλεία αποτελεί ένα από τα κύρια εισοδήματα των Θασίων, όπως και η εξόρυξη μαρμάρου, ο τουρισμός, το παραδοσιακό σπαθόλαδο Θάσου, το λάδι, οι ελιές, το μέλι κ.ά. Ελιές, πεύκα, πλατάνια, έλατα, φλαμουριές, κέδρα, κρανιές και άλλα ήμερα και άγρια δένδρα καλύπτουν τους μικρούς κάμπους μέχρι τις κορφές των βουνών. Έχει περίπου 14.000 κατοίκους.

Γεωγραφία

Η Θάσος είναι ορεινός τόπος και η ψηλότερη κορυφή της είναι το Ψαριό ή Υψάριον (1.203 μ.). Η πρόσβαση, όμως, είναι εύκολη χάρη στους δασικούς δρόμους. Χαρακτηρίζεται από πλούσιους κάμπους με ελαιόδενδρα. Από την αρχαιότητα ήταν γνωστή για το πλούσιο υπέδαφός της σε σίδηρο, χρυσό και στο κατάλευκο μάρμαρό της.

To νησί σε όλη του την έκταση έχει ακτές, όπως τη Χρυσή Αμμουδιά στη Σκάλα Παναγιάς, τη Χρυσή Ακτή στη Σκάλα Ποταμιάς, τα Κοίνυρα, ο Παράδεισος, τη Θημωνιά, την Αλυκή, την Ψιλή Άμμο, το Αστρίς, την Ακτή του Ποτού, το Πευκάρι, την Ακτή Λιμεναριών μέχρι την Τρυπητή, τον Ατσαπά στην Σκάλα Μαριών, την Ακτή Καλλιράχης, την Ακτή Σωτήρας, την Ακτή Αλσυλλίου (Δασύλιο) στην Σκάλα Πρίνου, τη Σκάλα Ραχωνίου, τον Παχύ, το Παπαλιμάνι, τη Γλυφάδα και στην πόλη του Λιμένα την Ακτή Αγίου Βασιλείου, την παραλία (συνοικισμού) στην ανατολική πλευρά της πόλης, το Νυστέρι και το Γλυκάδι (2-3 χλμ. από Λιμένα). Αξιοσημείωτες είναι επίσης οι πηγές που υπάρχουν στην Παναγία της θάσου.

Κλίμα

Το κλίμα της Θάσου είναι εύκρατο, δροσερό το καλοκαίρι και ήπιο το χειμώνα. Ο Ιπποκράτης μάς έχει αφήσει πολύτιμες καταγραφές για το θασιακό κλίμα, όταν για 3 χρόνια διέμενε στο νησί τον 5ο αιώνα π.Χ. Στο βιβλίο Επιδημίες Α δηλώνει ότι στη Θάσο «γενικά ο χειμώνας έμοιαζε με άνοιξη». Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 17,2 βαθμοί Κελσίου, η δε μέση καλοκαιρινή θερμοκρασία (Ιούλιος) είναι 23,4oC.

Δραστηριότητες

Οι δραστηριότητες που ευνοούνται στη Θάσο περιλαμβάνουν το θαλάσσιο σκι και το ψάρεμα, την πεζοπορία και την ορειβασία, το κυνήγι, καθώς και την παρατήρηση πουλιών. Επίσης, έχει ξεκινήσει για πρώτη φορά να εφαρμόζεται το πρόγραμμα της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας και της διεθνούς οργάνωσης Bird Life για τη συνεχή παρακολούθηση από εθελοντές της σημαντικής περιοχής για τα άγρια πουλιά στη Θάσο (ΙΒΑ GR016). Ένα τμήμα του νησιού έχει χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερης αξίας για τα άγρια πουλιά (έχουν ανάλογα χαρακτηριστεί άλλες 96 περιοχές σε όλη την Ελλάδα) και είναι από τις πρώτες πανελλαδικά περιοχές που έχουν μπει σε καθεστώς παρακολούθησης από εθελοντές των παραπάνω οργανώσεων. Τα στοιχεία που συλλέγονται, ταξινομούνται και δημιουργούν, μαζί με τα στοιχεία από όλες τις σημαντικές περιοχές για τα πουλιά της Ευρώπης, μια μεγάλη πανευρωπαϊκή βάση δεδομένων. Αυτό επιτρέπει σε ειδικούς επιστήμονες, αλλά και κάθε ενδιαφερόμενο, να παρακολουθεί τις αυξομειώσεις των πληθυσμών κάθε σημαντικού είδους της ορνιθοπανίδας στην Ευρώπη, τις αλλοιώσεις του φυσικού περιβάλλοντος από ανθρώπινες δραστηριότητες στους βιότοπους και μέσω των εθελοντών να ελέγχεται κάθε παράνομη δραστηριότητα στις περιοχές αυτές.

Ιστορία

Προϊστορική εποχή (4000 - 800 π.Χ.)
Η πρωτοϊστορική περίοδος του νησιού αποκαλύφτηκε με ανασκαφές στην περιοχή της Ακρόπολης του Κάστριου. Οι ανασκαφές έγιναν από την αρχαιολογική υπηρεσία της Καβάλας υπό την διεύθυνση της Δ. Χάιδου Κουκουλή-Χρυσανθάκη τα έτη 1969-1978 και με τη βοήθεια διεθνούς ομάδας επιστημόνων. Στο φως ήλθε ο σημαντικότερος όλων των οικισμών της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης της εποχής εκείνης. Σχεδόν πέντε χιλιόμετρα από τον σημερινό Πότο, σε ένα ορεινό ύψωμα, βρίσκονται σήμερα οι αρχαιολογικοί τόποι Ακρόπολις Κάστρι και οι νεκροπόλεις Κεντριά, Τσιγκανάδικα και Βρυσούδες, καθώς επίσης βορειότερα το Λαρνάκι με τους προϊστορικούς τάφους του και το προϊστορικό νεκροταφείο του Μανταλουδίου.

Νεότερη παλαιολιθική εποχή
Στη νεότερη παλαιολιθική εποχή (20ή χιλιετία π.Χ.) η στάθμη της θάλασσας ήταν χαμηλότερη από τη σημερινή εξαιτίας των παγετώνων. Η σημερινή Θάσος ήταν ενωμένη με την ξηρά σχηματίζοντας χερσόνησο. Η δυτική ακτή της χερσονήσου ξεκινούσε από ένα φυσικό λιμανάκι, περίπου δέκα χιλιόμετρα νότια της σημερινής Καβάλας, συνέχιζε νότια και ενωνόταν με το σημερινό νησί στο σημείο Σκάλα Μαρί. Η ανατολική ακτή ξεκινούσε από το νότιο ακρωτήρι, τη σημερινή Ποταμιά και συνέχιζε με κατεύθυνση βόρια βορειοανατολικά.
Αρχαιότατα δείγματα ανθρώπινης και ζωικής παρουσίας βρίσκουμε σε μια πεδιάδα στα νοτιοανατολικά της Θάσου, σε μια απόσταση περ. 15 χιλ. από τη Σκάλα Μαρί. Όπως ανακαλύφτηκε το 1956, την προϊστορική εποχή υπήρχε νταμάρι στην σημερινή περιοχή της Μαυρόλακκας, ενώ απολιθωμένα οστά που βρέθηκαν χρονολογούνται την εποχή του δεύτερου ήμισυ της παλαιολιθικής εποχής, τη λεγόμενη Νεώτερη Παλαιολιθική Εποχή. Η παρουσία παλαιολιθικών ανθρώπων στις εύφορες ακτές της αρχαίας Θράκης είχαν γίνει γνωστές και από άλλα αρχαιολογικά ευρήματα, π.χ. στην Κομοτηνή. Οι παλαιολιθικοί αυτοί άνθρωποι ασχολούνταν με το κυνήγι, την αλιεία και τη συγκομιδή καρπών. Στην περιοχή Τζίνες πιθανόν να χρησιμοποιούσαν για κατοικία τους χώρους των φυσικών σπηλαίων. Σήμερα, στην ίδια περιοχή γίνεται βιομηχανική εξόρυξη και γι΄ αυτό πολλά από τα ευρήματα ίσως να έχουν χαθεί. Σημαντικά είναι τα ευρήματα εργαλείων από κέρατο βοδιού, δείγμα της παρουσίας του προϊστορικού βοδιού Bos taurus primigenius, που αποδεικνύει ότι το νησί ήταν ενωμένο με την ξηρά. Επίσης βρέθηκαν επεξεργασμένα κέρατα της αντιλόπης Saiga tatarica που χρονολογούνται πριν από την 10η χιλιετία π.Χ., αφού το είδος αυτό της αντιλόπης έφυγε πριν από 13000 χρόνια και εγκαταστάθηκε στις Ευρασιατικές στέπες, όταν έλιωσαν οι παγετώνες.

Νεολιθική εποχή
Τη νεολιθική εποχή παρατηρούμε την ίδρυση οικισμών, αφού οι άνθρωποι λόγω της καλλιέργειας των αγρών και της κτηνοτροφίας εγκαταστάθηκαν. Οι οικισμοί αυτοί αποτελούνται από πέτρινα ή ξύλινα σπίτια, στα οποία χρησιμοποιήθηκε πηλός και ψημένα τούβλα. Παρουσιάζονται επίσης πήλινα αγγεία καθημερινής χρήσης και για την αποθήκευση τροφίμων. Ο αρχαιότερος οικισμός της Θάσου ανακαλύφτηκε το 1986 και ανασκάφτηκε το 1993-94. Βρίσκεται στο νοτιοδυτικό μέρος του νησιού, δυτικά του χωριού Λιμενάρια. Ο προϊστορικός οικισμός βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τέλος της λοφοσειράς κοντά στην ακρογιαλιά. Χρονολογείται από την 6η χιλιετία π.Χ. και παρουσιάζει νεολιθικά χαρακτηριστικά. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως θεμέλια πασσάλων, υπολείμματα τοίχων, λιθοστρωμάτων, οικιακές εστίες, καθώς και λακκούβες με κιούπια για την αποθήκευση τροφίμων. Τα ευρήματα συνοδεύονται με πολλά και διάφορα εργαλεία, ενώ υπάρχει και ένα προϊστορικό νεκροταφείο. Πιο ψηλά, στο ίδιο σχεδόν μέρος επάνω στον λόφο, βρίσκεται οικισμός της εποχής του χαλκού που ανασκάφτηκε το 1995-96. Οι κάτοικοι των προϊστορικών αυτών οικισμών έκαναν εξόρυξη πηλού από τη νεοπαλαιολιθική ως τη νεολιθική εποχή και συγκεκριμένα στο σημείο Τ1 (κοντά στις Τζίνες) με την βοήθεια εργαλείων από κέρατο. Σε ένα σημείο πιο ψηλά βρίσκεται άλλο, υπόγειο νταμάρι, στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν εργαλεία από πυρόλιθο και είναι νεότερο του προηγούμενου. Άλλα υπόγεια νταμάρια βρίσκονται στα σημεία Τ3 και Τ6. Το νεώτερο των νταμαριών αυτών χρονολογείται την αρχαιονεολιθική εποχή, περ. 6400 π.Χ., ως τη μεσονεολιθική εποχή, περ. 5η χιλιετία π.Χ.

ΠΗΓΗ: wikipedia